نویسندگان
چکیده
این پژوهش به واکاوی میان‌رشته‌ای مسئله تنبیه دانش‌آموزان با تمرکز بر سه محور فقه اسلامی، روانشناسی تربیتی و نظام حقوقی ایران می‌پردازد. تنبیه، به‌ویژه انواع بدنی و تحقیرآمیز آن، علیرغم ممنوعیت‌های حقوقی و هشدارهای روانشناختی، گاه در محیط‌های آموزشی ایران مشاهده می‌شود که نیازمند بررسی عمیق ریشه‌ها و پیامدهای آن است.
هدف اصلی پژوهش، تبیین جایگاه تنبیه در مثلث فقه، روانشناسی و حقوق و ارائه راهکارهای جایگزین همسو با این سه حوزه است. اهداف فرعی شامل: تحلیل مبانی فقهی جواز/حرمت تنبیه، بررسی پیامدهای مخرب روانشناختی آن، واکاوی موضع قوانین و مقررات آموزش‌وپرورش ایران و طراحی الگوی تربیتی جامع است.
یافته‌های فقهی نشان می‌دهد اگرچه در برخی متون فقه سنتی، تنبیه محدود و مشروط (به عنوان آخرین راهکار و با رعایت شروط بسیار سختگیرانه) برای تربیت کودک ذکر شده، اما دیدگاه فقه معاصر با استناد به اصولی مانند نفی ضرر و ایذاء، کرامت انسانی، لزوم رفق و مدارا، و اولویت روش‌های تربیتی مبتنی بر محبت و گفتگو، به سمت منع مطلق تنبیه بدنی و تحقیرآمیز گرایش دارد. روش‌هایی مانند موعظه، نصیحت، تغافل و محروم‌سازی موقت متناسب، مورد تأکید فقه تربیتی هستند.
بررسی حقوقی حاکی از ممنوعیت صریح تنبیه بدنی و روانی تحقیرآمیز در قوانین بالادستی (اصول قانون اساسی در مورد کرامت و منع ایذاء) و آیین‌نامه‌های اجرایی آموزش‌وپرورش (مانند آیین‌نامه انضباطی مدارس) است. ماده ۱۱۷۹ قانون مدنی نیز در تفسیرهای جدید و با توجه به مقررات خاص کودک، مجوز مطلقی برای تنبیه بدنی محسوب نمی‌شود. اعمال تنبیه می‌تواند مسئولیت‌های کیفری (مطابق قانون مجازات اسلامی) و مدنی برای مرتکب ایجاد کند.
امیر خزائی - amirfhg32@gmail.com - دانش آموخته سطح 2 سفیران
مرتضی اشرف - mwbaylhwlwy@gmail.com - دانش آموخته سطح 2 سفیران
محسن جعفری - mjafari041@gmail.com -دانش آموخته کارشناسی ارشد برنامه ریزی درسی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
کلیدواژه‌ها
