آیا جهان شاهد آغاز یک جنگ عالمگیر جدید است؟

از قرائن و شواهد موجود پیداست که، ما وارد یک جنگ جهانی جدید شده ایم. در جبهه روسیه بعنوان کشور متجاوز، یک شباهت تمام عیار میان آلمان هیتلری و روسیه پوتین را شاهد هستیم. اما تفاوتی که این جنگ با جنگ دوم دارد، در این است بر خلاف رهبران اروپا و آمریکای سال ۱۹۳۹، این بار رهبران جهان غرب به نسبت پیشین، محافظه کار تر و مصلحت اندیش تر و سیستم جهانی نیز به نسبت یک قرن پیش، پیچیده تر و در هم ادغام شده تر است و با ادامه جنگ اوکراین، این فرصت ایجاد خواهد شد که پیوندهای روسیه با اقتصاد جهانی زدوده گردد.

تنها تفاوت این جنگ با جنگ پیشین، در این است که احتمالاً برای مدتی کوتاه در همه حوزه ها به پوتین اعلان جنگ خواهد شد الاّ در حوزه نظامی. جهان غرب، برای اندک زمانی کوتاه فعلاً به انتظار خواهد نشست تا به ارزیابی توانایی ها و کاستی های رقیب بپردازد، ولی در نهایت از ورود به نبرد گریزی نخواهد داشت.

کمتر کسی در اروپای سال ۱۹۳۹ و با آغاز حمله هیتلر به لهستان در اول سپتامبر فکر می کرد که این تجاوز به خاک همسایه آغازگر جنگی ۶ ساله خواهد بود، و همگان بر این باور بودند که ماشین جنگی آلمان هیتلری با تصرف لهستان متوقف خواهد شد. چنانکه امروز نیز اروپا را گمان بر این است که روسیه به غنیمت اوکراین بسنده خواهد کرد. اما آنچنان که هیتلر به لهستان بسنده نکرد، پوتین نیز به اوکراین بسنده نخواهد کرد.

این طرز تصور از جنگ در تاریخ جنگ دوم جهانی، با عنوان "تصور جنگ کوتاه مدت" (Phoney War Mentality) یاد می شود. باری، در سپتامبر ۱۹۳۹ نیز کمتر سیاستمداری فکر می کرد، جنگ آلمان با لهستان منجر به جنگ جهانی خواهد شد. همگان را گمان بر این بود که این غوغا یک جنگ زود گذر و موقتی است. چرا که هر اشتهایی را پایانی است و اشتهای هیتلر را نیز با الحاق اتریش و اینک لهستان پایانی خواهد بود.

امروز نیز، چون نیمه اول قرن بیستم، رهبران محافظه کار اروپا را تصور بر این است که همچون سال ۲۰۱۴ مسئله همچنان مسئله اوکراین است و بیش از آن نیز نخواهد بود و در نهایت با تصرف اوکراین قضیه فیصله خواهد یافت. اما غافل از اینکه، سقوط کی یف، تازه شروع ماجراست. اگر چه برای پیشگیری از جنگ بسیار دیر شده است، اما پیشگیری از سقوط کی یف، می تواند به ختم زود هنگام جنگ و حتی شاید پایان کار پوتین بیانجامد.

عباس ترابی ، کارشناس ارشد مطالعات آمریکا از دانشگاه تهران و پژوهشگر روابط بین الملل