سرقت در مدارس از منظر فقه امامیه حد- سرقت و روانشناسی تربیتی: واکاوی علل رفتاری و چالش های اعمال مجازات شرعی در نوجوانان

پژوهش حاضر با رویکردی بین‌رشته‌ای به تحلیل پدیده سرقت در محیط‌های آموزشی با تأکید بر تقابل مبانی فقه امامیه در خصوص حد سرقت و اصول روانشناسی تربیتی می‌پردازد. یافته‌های آماری مرکز پژوهش‌های وزارت آموزش و پرورش ایران (۱۴۰۲) حاکی از ثبت ۳۵۰۰ مورد سرقت گزارش‌شده در مدارس متوسطه طی دو سال اخیر است که ضرورت واکاوی علل و ارائه راهکارهای اثربخش را آشکار می‌سازد. از منظر فقهی، شروط تحقق حد سرقت (حرز، نصاب، مالیت، سرّیت و بلوغ شرعی) در محیط‌های آموزشی به‌دلیل ماهیت تعاملات مدرسه‌ای، تراکم جمعیت، و ارزش معمولاً ناچیز اموال مسروقه (مانند لوازم التحریر یا تلفن همراه) به‌ندرت محقق می‌شود. تحلیل آرای فقهای معاصر همچون آیت‌الله مکارم شیرازی (۱۳۹۸) و آیت‌الله خامنه‌ای (۱۴۰۰) نشان می‌دهد مفاهیمی چون "حرز متعارف" در کیف دانش‌آموزی یا کمد مدرسه محل تردید است و ارزش اقلام سرقت‌شده غالباً به نصاب شرعی (معادل ۴٫۶ گرم طلای ۱۸عیار) نمی‌رسد. افزون بر این، شرط "بلوغ شرعی" (۹ سال قمری دختران، ۱۵ سال پسران) با یافته‌های روانشناسی رشد درباره نارسایی رشد شناختی و کنترل تکانه در نوجوانان تعارض بنیادین دارد.

نگین زرین فر - negin422.zarinfar@gmail.com - دانش پژوه کارشناسی ارشد

امیر خزائی - amirfhg32@gmail.com - دانش آموخته سطح 2 سفیران هدایت