حدود شرعی و تعزیرات در برخورد با خشونت های دانش آموزی: تعارض میان رویکردهای تربیتی بازپرورانه و الزامات فقهی قصاص/تعزیر

خشونت‌های دانش‌آموزی در تقاطع الزامات فقهی قصاص/تعزیر و رویکردهای تربیتی بازپرورانه، تعارضاتی بنیادین ایجاد می‌کند. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با اتکا به منابع فقهی، تربیتی و حقوقی، به واکاوی این چالش می‌پردازد. یافته‌ها نشان می‌دهد که نقطه اوج تعارض در جرائم مستوجب حد یا قصاص توسط دانش‌آموزان بالغ شرعی رخ می‌نماید، جایی که اجرای مجازات‌های ثابت شرعی با اصول عدالت ترمیمی و حفظ پیوند تربیتی در تضاد قرار می‌گیرد. تحلیل منابع فقهی اثبات می‌کند که مفاهیمی چون «مصلحت نظام»، «اختیارات حکومتی ولی فقیه» و انعطاف‌پذیری تعزیرات، ظرفیت قابل‌توجهی برای تلفیق با الگوهای تربیتی ارائه می‌دهند. راهکار محوری، تبدیل مجازات‌های حدی به تعزیرات بازپرورانه (مانند خدمات اجتماعی آموزشی، دوره‌های مشاوره اجباری) تحت نظارت دادگاه‌های تخصصی نوجوانان است. این پژوهش همچنین چالش‌های اجرایی مانند مقاومت نهادهای سنتی (۶۸% قضات طبق پژوهش رضوانی، ۱۴۰۱)، کمبود منابع تخصصی (نسبت ۱:۷۰۰ مشاور به دانش‌آموز) و فقدان پروتکل‌های بین‌سازمانی را شناسایی و راهبردهای عملیاتی برای غلبه بر آنها پیشنهاد می‌دهد. جمع‌بندی نهایی تأکید دارد که عبور از این تعارض، مستلزم تحول پارادایمی به سمت تربیت‌محوری در نظام قضایی و آموزشی است.

نگین زرین فر - negin422.zarinfar@gmail.com - دانش پژوه کارشناسی ارشد